قُل قُل قلیان؛ بلای جان زنان بوشهر

کاش کسی دوباره تنباکو را تحریم کند؛

به نوشته ی عطیه دریابیگی: متاسفانه استان بوشهر در رده اول مصرف قلیان در کشور قرار دارد، که زنان هم سهم بسزایی در بالا رفتن آمار دارند، تا جایی که قلیان همراه میوه و چای در پذیرایی از مهمان سرو می شود زیرا در باور خیلی ها سیگار ضرر دارد و قلیان نه.

«اعتیاد بلای خانمان سوز» عبارتی است که شاید بلافاصله بعد از شنیدن لغت اعتیاد به ذهن خیلی از ماها خطور کند. برای خیلی ها اعتیاد تنها مصرف مواد مخدر معنی می دهد در حالی که عادت کردن و خو گرفتن به هر چیزی را اعتیاد گویند.

رفتار و عادات زیادی می توانند بین زن و مرد مشترک بوده و در عرف عادی باشند، اما خیلی چیزها تاکنون که نتوانسته اند برای خانم ها در عرف عادی تلقی شوند؛ مثل استعمال دخانیات و اعتیاد به آن، خیلی هم دور از انتظار نیست، زن مربی جامعه است پس برای تربیت حتی الامکان نباید به منکر ها روی  بیاورد، وقتی اعتیاد مرد می شود بلای خانمان سوز، این زن است که می تواند با مدیریت خود عواقب را کمتر کرده و زندگی را نجات دهد، حالا زمانی که خانم خانه خودش آتش را به جان زندگی بیندازد تکلیف چه می شود؟ اصلا چرا زنان به اعتیاد روی می آورند؟

برخی افراد ترس از«مقصر بودن » دارند و به همین دلیل برای هر اشتباهی که انجام می دهند به دنبال توجیه می گردند، کسی که دچار اعتیاد می شود نیز یا مشکلات را توجیهی برای خود می داند و یا اعتیاد را توجیه برخی رفتارش آسیب شناسانان اجتماعی و روان شناسان با توجه به رشد اعتیاد بین خانم ها علل گوناگونی را برای گرایش آن ها به این سمت نام می برند که از جمله مهم ترین آنها می توان به: لاغری، شب بیداری اشاره کرد.

از جمله دلایل دیگر گرایش زنان و دختران جوان به مواد مخدر مشکلات شخصیتی، اضطراب، بیماری های جسمی، شکست تحصیلی و عشقی و تحت فشار بودن از سوی خانواده و یا مسئولیت پذیر نبودن خانواده ها در قبال فرزندانشان است.

خطر اعتیاد به مواد مخدر به زعم هشدار های رسانه های جمعی بر مردم آشکار شده است، اما آگاهی افراد نسبت به این قضیه که استعمال هر دخانیاتی می تواند منجر به اعتیاد شود، کم است. از این رو مصرف مواردی همچون قلیان به شدت در حال رشد است؛ تا جایی که تفرج گاه‌ها و پارک‌های ساحلی استان در همه فصل ها به ویژه فصول خوش آب و هوا محل عرضه و مصرف قلیان شده است. غافل از اینکه نیکوتین موجود در قلیان 10 برابر بیشتر از هروئین اعتیادآور بوده، که بر اساس آن می‌توان گفت که قلیان و مواد دخانی دروازه ورود به اعتیاد هستند.

متاسفانه استان بوشهر در رده اول مصرف قلیان در کشور قرار دارد، که زنان هم سهم بسزایی در بالا رفتن آمار دارند، تا جایی که قلیان همراه میوه و چای در پذیرایی از مهمان سرو می شود زیرا در باور خیلی ها سیگار ضرر دارد و قلیان نه، در حالی که میزان دودی که فرد هنگام استفاده از قلیان دریافت می کند معادل دود 100 نخ سیگار ولو بالاتر است. بدتر آنکه دود قلیان بر سیستم هورمونی زنان تاثیر گذاشته و شانس باروری آنان را کم می‌کند و از دیدگاه طب سنتی نیز قلیان برای زنان و دختران بسیار مضر است چرا که خطر نازایی، مشکلات دستگاه رحمی و انسداد رحم را به همراه دارد.

شیوع مصرف قلیان در استان به ویژه در میان بانوان بسیار خطرناک است و باید به نگرانی جدی برای مسئولان تبدیل شود. متاسفانه برخی عادات غلط نسل به نسل منتقل می شوند و تا زمانی که افراد از مضرات آن آگاهی نداشته باشند نمی توان از آن پیشگیری کرد و به دنبال آن اتفاقات جبران ناپذیری روی می دهد، برای درک وخامت موضوع باید گفت که در حال حاضر مرگ ناشی از بیماری های غیر واگیر در استان در حال افزایش است و این نوع مرگ غیر مستقیم به رفتارهای پر خطرمانند مصرف دخانیات از جمله قلیان بر می‌گردد.

خیلی از خانم ها قلیان می کشند چون مادر و مادر بزرگ های آن ها قلیان می کشیدند و آن ها از کودکی تصویرشان از بزرگی پای قلیان نشستن بوده است، اما برخی هم به خاطر قرار گرفتن در جمع هم سالان و یکدست شدن با آن ها به کشیدن قلیان روی آوردند، برای خیلی از دختران امروزی قلیان کشیدن یک ژست تلقی می‌شود و بسیاری از آن ها در اماکن عمومی همچون کافی شاپ‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی در حال کشیدن قلیان با هم سن و سالان و حتی همراه با خانواده‌هایشان دیده می‌شوند.

دلایل گرایش به قلیان هم مشابه با دلایل روی آوردن به سایر دخانیات است، که از جمله مشکلات شخصیتی و خانوادگی، اضطراب، شکست تحصیلی و عشقی در بین خانم ها شایع تر است.

شاید اگر افراد را از عوارض قلیان کشیدن آگاه کنیم بتوانیم تابوی بی ضرر بودن آن را بشکنیم. مصرف قلیان تاثیرات مضری بر دو عضو حیاتی بدن یعنی ریه‌ها و قلب دارد. سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حملات آسم و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند. سایر خطراتی که در کشیدن سیگار مشاهده نمی شود، ولی در کشیدن قلیان وجود دارد، بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت ب (در اثر استفاده مشترک از شیلنگ قلیان) و افزودن الکل یا داروهای روان‌گردان به تنباکوی قلیان است. سرطان دهان و مثانه از دیگر عوارض استفاده از قلیان هستند.

متأسفانه به اکثر تنباکو‌هایی که در سال های اخیر به بازار آمده اسانس‌هایی اضافه می‌ شود که این اسانس ها علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می‌ گردد، بنابراین علاوه بر بیماری‌های ذکر شده، رینیت آلرژیک و سرفه‌های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد.

اگر فویل آلومینیومی که در قلیان استفاده می‌شود کیفیت خوبی نداشته باشد، با زغال در حال سوختن واکنش داده و موادسرطان‌زایی تولید می‌کند که موجب سرطان می‌شود.

برخلاف تصور افراد که آب موجب تصفیه دود می شود، باید گفت که دود قلیان چون از آب رد می‌شود و مرطوب است مدت زمان بیشتری در ریه‌ها می‌ماند. برخی میکروب‌ها، عمدتاً باکتری‌هایی که موجب سل می‌شوند، در لوله قلیان وجود دارند.

هم چنین مصرف قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون های جنسی می شود که به تسریع پوکی استخوان می انجامد.

در گذشته در خانه ها و جمع های خانوادگی و دوستانه قلیان می کشیدند اما امروزه علاوه بر اینکه کافی شاپ ها و رستوران های سنتی به مکانی برای استعمال قلیان تبدیل شده اند، سواحل و پارک ها هم در امان نماندند و همین امر موجب قبح شکنی و ترویج این فرهنگ و عادت غلط شده است. از جمله فعالیت های اولیه که قرار است در بوشهر برای کاهش مصرف قلیان صورت گیرد، برنامه پارک و ساحل بدون دخانیت است، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر تصمیم گرفته است برنامه ساحل بدون دخانیات را در راستای فرهنگ سازی برای کاهش مصرف قلیان و حفظ سلامت شهروندان در شهر بوشهر اجرا کند و در فاز اول این برنامه، پارک مروارید به عنوان پارک بدون دخانیات در نظر گرفته شده است.

با توجه به اینکه به پایان سال نزدیک می شویم و در تعطیلات مسافران زیادی مهمان شهر می شوند، انتظار می رود هر چه زودتر حتی همین اقدامات پایه ای و اولیه صورت گیرد.

از طرفی شیوع مصرف قلیان در میان بانوان که یا در حال حاضر مادر هستند و یا قرار است در آینده مسئولیت خانواده را بر عهده بگیرند، علاوه بر مشکلاتی که برای خود شخص به بار می آورد، بنیان های فرهنگی و تربیتی کانون خانواده ها را سست می کند و موجب قبح شکنی و تبلیغ در روی آوردن به دخانیات است می شود، چنین اتفاقی سلامت آینده ی کشور را به خطر می اندازد.